Op mijn hand heb ik met blauwe balpen een P geschreven. Als ik kan onthouden wat die letter vandaag betekent, vergeet ik niet om pruimen te gaan plukken. PP, had er ook kunnen staan. In Den Andel, een dorpje verderop, is een oude kweker die zijn kwekerij nog niet van de hand gedaan heeft. Het kweken zit hem in het bloed, hij kan niet zonder. Maar het onderhoud en het plukken is hem al jaren te zwaar, het land te groot. Hij heeft vrijwilligers bereid gevonden hem te helpen in de boomgaard, in de schuur, voor het snoeien, het vergaren, bewaren en verkopen van fruit. Je kunt erheen gaan, een emmertje vol pruimen plukken. Een vrijwilliger weegt af wat de schade is. De baas loopt rond, maakt praatjes, schenkt koffie. Bijna 88 is hij, hij houdt van gezelligheid. Soms zingt er een koortje tussen de bomen, soms speelt er een klein orkest. Zeemansliederen of iets zigeunerachtigs. Hij schenkt glaasjes zoete wijn. De gezelligheid is er gratis.

‘Soms ben ik zo met u begaan’, zei ik. ‘Als ik lees dat u de auto parkeert bij het Noorderplantsoen, de nacht ingaat naar het hotel. ’s Nachts wakker wordt en denkt: is de auto wel afgesloten?’ Dat u dan in het holst van de nacht terug moet lopen, een half uur door de stad, om te constateren dat die inderdaad niet op slot is. Dan ben ik zo met u begaan’. Ik keek hem aan terwijl ik sprak en hij, de schrijver, wist eigenlijk niet zo goed wat te zeggen. ‘Ja, het was echt zo, ik werd wakker en had gedroomd van mogelijke zwervers, ik kon daarna de slaap niet meer vatten. Ik ben naar de auto gelopen in het holst van de nacht, ik vond hem niet op slot. Weet u’, zei hij, ‘u bent een goed mens’. En zijn ogen rustten in de mijne en de mijne in die van hem. Een poosje, lang genoeg. Iedereen lachte, zo was de betovering weer verbroken. Maar hij was er geweest. De oude schrijver had me een goed mens genoemd. En me aangekeken.

We waren op tijd, de deuren waren nog niet open. Maar de koelte was zo aangenaam dat ik niet terug wilde naar buiten, naar de hitte van de stad, naar de herrie van de kermis. ‘Stilte en rust, tijd en aandacht, het lijken de dingen van de oudere mens te zijn’, besprak ik met Sjoerd. Bovenaan de trap was een toilet, later was er een café met een zaaltje ernaast. Thee in het café, een stoel in het zaaltje, verder was het wachten geblazen. ‘Ik hou van wachten’, zei de schrijver. De interviewer had al gauw door (maar wist dat waarschijnlijk ook al van eerdere ontmoetingen) dat de schrijver zich niet makkelijk sturen laat. Goed luistert naar de vraag en vervolgens een antwoord begint dat op papier al gauw een paar pagina’s zou beslaan en drie stations verder eindigt dan waar hij begon. ‘Is dit een concreet antwoord op je vraag?’, vroeg de interviewer één keer. De vragensteller had geen idee. Maar de zaal had ademloos geluisterd, smakelijk gelachen. Het was een onderhoudende middag.

Mijn vader is er een poosje tussenuit geweest toen ik zo jong was dat ik nog van niets wist. En als ik in het grotemensenleven een milde oude man tegenkom die goed bij zinnen is, dan wens ik hem mezelf toe. Dan ben ik in mijn nopjes als hij iets aardigs zegt en zijn ogen op me laat rusten. Met terugwerkende kracht dicht ik mijn eigen vader, die ook al een poos niet meer bij Frigge komt, mildheid en aardigheid toe en een lichte vorm van onbestuurbaarheid. Dan denk ik: iets moet toch resoneren van de mijne in die ik nu en hier tegenkom. Het kan haast niet anders dan dat door mij heen mijn vader klinkt, dat door de spiegel van die oude schrijver, vanmiddag in de sociëteit, mijn vader tot me spreekt vanuit andere tijden, vanuit een andere wereld. En zegt: ‘Je bent een goed mens’.

Een vogel komt aanvliegen over het water van de vijver, hij wil landen, strekt zijn poten al uit. Bedenkt zich op het allerlaatste moment, vlak boven het water, draait wat bij en keert om. Buigt af naar de es aan de overkant, gaat op een tak zitten. Ik zie de warmgrijze kleur van zijn verenpak, ik weet: het is een sperwer. Zo nu en dan is er hier eentje. Vaak zie ik hem als hij een vogel achterna zit, er eentje uit de lucht slaat. Dat is een angstig gebeuren, een race op leven en dood. Dit is meer een onhandige vogel die probeert te landen, zich vergist en zijn best doet om geen nat pak te halen. Leerling sperwer, zeg maar gerust, een jonkie nog. Of hij nog op de tak zit, kan ik nét niet zien, de bladeren verhinderen dat. Hij zal uitkijken naar een prooi, er achteraan gaan, zo nu en dan iets vangen, soms iets missen. Zo wordt hij een grote en ervaren vogel, die met grote snelheid een andere vogel in de lucht vangen kan, loepzuiver, trefzeker. Maar het begin is moeilijk, alle begin is moeilijk. Ik zie die sperwerfamilie al lachen als hij ’s avonds met natte veren thuiskomt. ‘Wat heb jíj in ’s hemelsnaam gedaan! Toch niet wéér in die vijver?’

Drie overhemden kopen in één keer, na jaren flodderige T-shirts, dat is wel weer een overgang. Leuke bloemetjes, strak gesneden, modern. De ene keer, in T-shirt, ben ik helemaal niet zo kwiek, de andere keer draag ik een fris gestreken hemd en voel ik me een stuk pittiger, vrolijker, energieker. Zo'n hemd doet wat. Nu nog een paar kilo’s eraf, dacht ik. Dat kun je ineens zo hebben. Maanden valt het niet op, maar zaten ze er toch ook al. En ineens zag ik het slapper wordende vel, het grove lijf, dat, als ik mijn spieren wat ontspan, nog grover en vormelozer is dan het al geworden was. Liever zie ik mezelf als toch nog slanke en iets gespierde man die er voor zijn 61 jaar opvallend goed uitziet. En inderdaad, met dat overhemd aan is die suggestie gauw gewekt. Als het nog niet aan is, en ik ontspan en uitadem, is de waarheid gruwelijk. Overhemd toverhemd.

‘Geregeld regen’, lees ik in de krant. Kopje boven de weersvooruitzichten en zonder dat ik de tekst verder lees, gaat er al van alles in me om. Een mooie rijmerige samenstelling, licht en fris, ik zou het als een mantra een poosje met me mee willen dragen, als een kleine armband uit een vakantieland die na een paar weken vanzelf weer afvalt. Zachtjes lispelend tussen de tanden: ‘geregeld regen, geregeld regen’, net zolang totdat het geregeld regent. Wat vandaag dus best zou kunnen, volgens de krant. Maar ook: is er iets geregeld dat het vandaag regent? Alsof je een afvinklijstje hebt waarop stond ‘regen’. Een onderonsje met de weergoden en je kunt zeggen: ‘geregeld: regen’. En nu maar hopen dat ze zich aan de andere kant van het firmament hun afspraak houden. Zodat het geregeld is dat het regent vandaag.

Zo is de wereld een grote inspiratiebron, vanaf het moment dat ik wakker word, of nee, zelfs de hele nacht gaat het door, omdat ik, als ik even opschrik van een regenbuitje op de dakkoepels of een niezende hond die zich vervolgens omdraait in de krakende mand, mijn zaklampje aanknip, mijn pen pak en opschrijf wat er in mijn hoofd nog over is van de belevenissen van kortgeleden. Alles is input en als ik geluk heb, of pech, komt het allemaal boven als ik ga zitten om te schrijven, meestal in de morgen, meestal voor half zeven al. Maar als ik pech heb, of geluk (je weet nooit wat er anders was geweest), dan is er niets, dan zit ik daar maar, braaf achter het toetsenbord te wachten op wat niet komt. Vroeg opgestaan, de slaap van me afgeschud, het lichaam schoongespoeld en klaar om dat met de geest ook te doen. Maar nee, niks.

Er liggen een paar boeken waarin ik aan het lezen ben. Zeer Korte Verhalen van A.L. Snijders, essays van Pieter Hoexum over wonen in een rijtjeshuis, verhalen van Rob van Essen. De krant, het is zaterdag, dus die is dikker dan die van door de week. Alles heeft zijn invloed, soms lees ik voordat ik ga schrijven, meestal liever niet, want dat geeft een soort vrijheid, verzin ik dan maar. Altijd zijn de dromen al geweest, het is maar zelden dat ik wakker word zonder droom op mijn briefje. En zelfs dan waag ik het nog niet om te zeggen dat ik niet gedroomd heb. Altijd is er een invloed die meewerkt als ik begin met schrijven. Vandaag is het zaterdag, vandaag is het de krant. Ik klets wat met Sjoerd, lees sommige artikelen wat zorgvuldiger dan andere, het meeste sla ik over.

En nu is Sjoerd weg en liggen de honden op de bank en kom ik toe aan schrijven. Speelt het weerbericht een rol, de dood van Tom van Deel, literatuurspecialist bij Trouw. Ik ben inmiddels zo oud dat ik nog weet van zijn voorganger, J. van Doorne. Ander doodsbericht: Prinses Christina, die voor mij, zo oud ben ik nu eenmaal ook, nog altijd Marijke heet, van voor haar naamswisseling. Marijke associeerde ze zelf met een lelijk jong eendje, ze wilde als jonge vrouw liever met haar tweede naam aangesproken worden. Ze is gestorven, botkanker, 72. Ik lees over jonge seksvriendinnetjes voor een miljonair die zich in de cel heeft opgehangen, over een filosoof die vindt dat we een andere kijk op seks moeten ontwikkelen. En Sjoerd komt terug van de kweker met een arm vol groente en fruit. Verse pruimen, als eieren zo groot, aardappelen in een zak, een losse prei. Hij komt uit een andere wereld.

Ik neem een pruim, heerlijk groot en heerlijk sappig, ik laat hem me smaken en probeer mijn weg weer te vinden in het hoofd, in de binnenwereld, die komt uit de slaap, uit de krant, uit de laptop en ineens een zijweg inslaat richting pruim, prei, aardappel. Rechtsomkeert of via een sluipweggetje moet ik toch ergens weer op een spoor zien te komen waar voor mij het fruit laag hangt, waar de piepers te oogsten zijn. Krant, weerbericht, geregeld regen. Tom van Deel, Christina, Stijn Fens, die zich beklaagt over de teloorgang van dat wat we als kind aan waardes meekregen en die zich uitbreidt van de kerk naar de hele cultuur. Kerken sluiten, een mis is een activiteit voor een bejaarde minderheid geworden. Een klassiek concert van hetzelfde laken een pak: weinig bezoekers, gemiddelde leeftijd boven de 60. Met tuinreizen is het niet anders, is mijn recente ervaring.

In de keuken, espresso aan het maken, bedenk ik ineens, en roep naar de kamer, waar Sjoerd de krant leest: ‘Zullen we haar omdopen?’ ‘Christina?’, roept hij terug, en ja, hij snapt het dus. Sjoerd probeert het meteen uit, hij zegt: ‘Christina, op de bank!’, en onze jongste hond springt op de bank. Klein grapje in klein huishouden, we moeten allebei erg lachen. ‘Ze mag tegenwoordig veel meer van Tammo’, roept Sjoerd, ze mag inderdaad op de bank liggen als hij er ook ligt. ‘Zolang hij maar het heft in handen houdt’, voegt hij eraan toe, ‘net als Wouter’. ‘Ja’, riposteer ik, ‘het is net zijn vader’. Zulke grapjes maken we graag, doen alsof de honden onze kinderen zijn en we dat nét even te ver doorvoeren. Maar ook weer niet te vér te ver. Tammo lijkt op mij, zeg maar. Maat houden is moeilijk. Moeilijk maathouden, geregeld regen.

Iets van buiten komt naar binnen. Iets van wat gebeurt, roept intern een reactie op. Dat is geen wereldschokkend nieuws, maar wel de basis van mijn schrijven: aanwakkeren wat er binnen al is. Dromen, lezen, ontmoeten, het is allemaal nodig om binnenin een vuur brandend te houden. Wat er te horen en te zien is, breng ik naar buiten, schrijf ik op, lees ik voor. Uit het Liedboek voor de Kerken (1973, ook daar ben ik oud genoeg voor), leerde ik:

1. Het woord dat u ten leven riep
is niet te hoog, is niet te diep
voor mensen die ’t zo traag beamen.
Het is een teken in uw hand,
een licht dat in uw ogen brandt.
Het roept u dag aan dag bij name.

2. Het is niet aan de overzij.
Wat zegt gij dan: Wie zal voor mij
de wijde oceaan bevaren,
wie brengt van d ́ overkant der zee
de schat der diepe wijsheid mee,
die ’s levens raadsel kan verklaren?

3. Het is ook in de hemel niet,
hoe vaak gij ook naar boven ziet
en droomt van bovenaardse streken.
Wat gij ook in de sterren leest,
alleen de Geest beroert de geest,
alleen het woord kan ’t hart toespreken.

4. Het woord van liefde, vrede en recht
is in uw eigen mond gelegd,
is in uw eigen hart geschreven.
Rondom u klinkt de stem van God:
vrijspraak, vertroosting en gebod,
vlak vóór u ligt de weg ten leven.

Niet ver weg is het, niet in de hemel maar dichtbij, hierbinnen. In mijn mond, in mijn hart. Wat ik te doen heb is niet ver weg, maar ligt pal voor me. Voor een Christelijk lied heb ik dat altijd een vooruitstrevende tekst gevonden. Jan Wit, de dichter ervan, was blind. Zo krijgt die tekst een nieuwe dimensie: dichter bij de binnenwereld omdat het zicht op de wereld buiten ons hem ontnomen was. Hij keek anders, luisterde anders, sprak anders. Hij deed een wat mij betreft prachtige ontdekking, die ik tot op de dag van vandaag herken, erken en eren wil. Wat buiten mij is, is de aanleiding om naar binnen te kijken, om te zien wat daar gevonden worden wil. Wat ik vind, schrijf ik op en breng ik naar buiten. Deze regels schrijf ik terwijl het buiten geregeld regent.